De voorbije legislatuur was op het vlak van klimaat en energie een gamechanger. De klimaatmarsen van 2019 zetten het thema hoog op de agenda, terwijl de coronacrisis gevolgd door de oorlog in Oekraïne de energieprijzen de pan deed uitswingen.
De noodzaak voor een geloofwaardig klimaat- en energiebeleid wordt steeds evidenter. De klimaatcrisis neemt enkel maar grotere proporties aan en het zijn de kinderen en jongeren van vandaag die de prijs zullen betalen als we te weinig doen. Op vlak van energie zijn we ondertussen ontdaan van alle naïviteit en is iedereen ervan doordrongen dat we zoveel mogelijk moeten inzetten op lokaal geproduceerde, duurzame energie. We ondersteunen innovatieve bedrijven dan ook waar we kunnen in het onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe technologieën die hieraan kunnen bijdragen.
Op vandaag ondertekende de stad al verschillende verdragen, pacten en andere plannen. Het wordt tijd om die ambities om te zetten in de praktijk en enkele versnellingen hoger te schakelen. Daarom moet stad Kortrijk een geloofwaardig en haalbaar plan opmaken om klimaatneutraal te worden tegen 2050. Dit betekent een quasi volledige transitie naar hernieuwbare energie, niet alleen als stadsorganisatie, maar ook voor alle burgers en organisaties op Kortrijks grondgebied. De komende 3 legislaturen zijn uiterst bepalend in het uit te stippelen pad en in de eerstvolgende legislatuur zullen de fundamenten moeten gelegd worden waarop verder kan gebouwd worden.
Concreet lichten we ons eigen stadspatrimonium door en stoten we de gebouwen die we niet meer nodig hebben af. We maken een vastgoedstrategie om de overige gebouwen klimaatneutraal te maken. Alle nieuwe gebouwen moeten voortaan zo duurzaam mogelijk gebouwd worden. We maken een plan op om tegen 2050 alle Kortrijkzanen van het gas af te helpen door warmtenetten aan te leggen die duurzame opgewekte warmte tot bij de Kortrijkse burgers en bedrijven brengen.
Zelfs al voeren we al deze ambities uit, dat neemt niet weg dat we nu al geconfronteerd worden met steeds extremer weer. Intensere neerslag, langere periodes van droogte en warmte,…. Om onze stad zo leefbaar mogelijk te maken moeten we verder op de ingeslagen weg van de voorbije jaren. We geven water meer plaats in onze stad om wateroverlast te vermijden en droogte tegen te gaan. We ontharden en vergroenen de stad, denk aan tuinstraten, geveldaken en de aanleg van buurtparkjes. We zetten in op meer groen en bomen in onze stad en breiden onze bestaande bossen verder uit. Planten en bomen bieden schaduw, verdampen vocht en zorgen voor verkoeling. Een betere luchtkwaliteit, meer biodiversiteit en een positief effect op het welzijn van de Kortrijkzaan krijg je er bovenop.
Wij koesteren onze ‘open ruimte’ met een veerkrachtige landbouw en oog voor natuur en biodiversiteit.
Het landschap, dat zijn wij allen. Daarom worden per relevant deelgebied inzichten en expertise in gebiedscoalities (landschapsraden) samengebracht. Deze streven een gedeelde visie voor landbouw, natuur en biodiversiteit na. Hier worden passende initiatieven genomen zodat land-, tuin-, wijn- en andere -bouwers kunnen wonen en werken binnen het sociale weefsel met verantwoordelijkheid voor het landschap, de productie uit het landschap en de volhoudbaarheid voor de komende generaties.
Voor de Kortrijkse en Vlaamse bevolking is een goed functionerend landbouwlandschap essentieel voor een duurzame en gezonde leefomgeving. Het biedt niet alleen volhoudbare productie en economische stabiliteit, maar draagt ook bij aan de waterkwaliteit, de beleving van open ruimte, en culturele connectie. Daarnaast is het behoud van vruchtbare landbouwgrond cruciaal om de continuïteit van de lokale voedselvoorziening en economische stabiliteit te waarborgen. Door landbouw te integreren in de lokale gemeenschap en duurzame praktijken te ondersteunen, kan een wederzijds voordelige relatie ontstaan die de kwaliteit van leven voor iedereen verbetert.
Klimaat & Energie
- Scholen die hun speelplaats willen ontharden kunnen terecht bij stad Kortrijk voor inhoudelijk advies en financiële steun rond het opmaken van een ontwerp, het uitvoeren van de ontharding en het organiseren van de openstelling van een ontharde speelplaats naar de buurt. Ze kunnen daar op vandaag maximaal € 8000 voor krijgen van stad Kortrijk, maar in combinatie met andere premies van overheden kan zo’n project tot 100% gefinancierd worden. We moedigen scholen verder aan om die stap te nemen en begeleiden hen op weg naar groenere speelplaatsen.
- Gelet de waterkwaliteit in Kortrijk, met serieuze uitdagingen, wordt meegewerkt aan een vallei-breed waterkwaliteitsplan met aanpak van zowel puntsgewijze als diffuse verontreiniging/zuivering. Hierbij wordt maximaal ingezet op groen-grijze infrastructuur met natuur-gebaseerde oplossingen (die ook fosfaat en nitraat verwijderen) met planten zoals het inspirerende voorbeeld van Leaudegem in Ledegem waarbij afvalwater gereinigd wordt aan de hand van ingenieuze plantenfilters. Dit vervangt gescheiden riolering op veel plaatsen in het buitengebied en vermijdt daar het openleggen van de straten met alle hinder vandien.
- We stellen een lokaal energiebeleidsplan op. Als gemeente kennen we de lokale situatie en context het best. We nemen dus zelf initiatief om te gaan bepalen hoe we de volledige stap op weg zetten naar een fossielvrije toekomst tegen 2050.
- We beginnen bij onszelf. Stad Kortrijk heeft een patrimonium van meer dan 450 gebouwen, groot en klein. We stellen een vastgoedstrategie op voor het ganse patrimonium waarbij we bepalen welke gebouwen we aanhouden en welke we verkopen. De gebouwen die we behouden maken we fossielvrij en duurzaam tegen 2050. Bij elk nieuwbouw- of renovatieproject van de stad leggen we de lat zo hoog mogelijk op vlak van duurzaamheid.
- We zetten in op alle vormen van hernieuwbare energie. We blijven zonnepanelen leggen op de daken van de stad tot alle beschikbare ruimte nuttig wordt gebruikt. We wenden die energie in de eerste plaats aan binnen de stadsgebouwen en kijken daarna opnieuw om overschotten te delen en inwoners te laten mee-investeren. We maken een richtlijnenkader op voor het gebruik van PV-panelen op carports op bestaande en nieuwe parkings en zetten hierop in. Tegen 2030 wordt er in totaal een vermogen van 6MWp aan PV gerealiseerd op parkings, tegen 2050 is dit ongeveer 25 MWp. We installeren ook zonnepanelen op de daken van het sociaal woonpatrimonium van SW+ zorgen ervoor dat de opgewekte energie in de eerste plaats de bewoners ten goede komt.
- We onderzoeken aanvragen voor nieuwe windmolens en analyseren waar er nog windmolens kunnen komen op ons grondgebied. Zo drijven we de productie van windenergie op in onze stad. We proberen op die manier tegen 2040 31MW aan windvermogen (huidig = 6MW), dat zijn ongeveer 11 nieuwe windturbines van 3MW. Tegen 2050 is dit 44MW of in totaal ongeveer 15 windturbines.
- We zetten in op de uitbouw van warmtenetwerken gebaseerd op aquathermie langs de Leie. Deze techniek capteert warmte uit het water van de Leie om de huizen te verwarmen. Eerste studies wijzen op het grote potentieel van het Leiewater voor deze doeleinden. Samen met Europa, private investeerders en een publieke investeringsprogramma zoals bij de zonnepanelen van de stad, maken we werk van Buda's warmtenetwerk want het Buda-eiland zal in de komende jaren grondig veranderen met de afbraak van het oude ziekenhuis en de renovatie van de oude OCMW-gebouwen en de bouw van een nieuwe bibliotheek en nieuwe woongelegenheden.
- We starten een proefproject op rond diepe geothermie.
- We onderzoeken een systeem van groene stadsobligaties. Om de energietransitie te realiseren, zijn grote investeringen nodig. We halen een deel van die middelen op bij Kortrijkzanen die hun geld willen investeren in duurzame projecten in eigen stad en richten een stedelijk energietransitiefonds op dat gevoed wordt door middelen van de hogere overheid, privaat kapitaal en eigen middelen. Voor burgers en organisaties die niet over de nodige middelen beschikken om zelf duurzame investeringen te doen, worden er kostenloze leningen voorzien vanuit het fonds en faciliteert de stad de investeringen door lokale burgercoöperaties, bv in kader van energiedeelprojecten.
- We sensibiliseren en begeleiden eigenaars en projectontwikkelaars om nieuwbouwprojecten niet langer op het gasnetwerk aan te sluiten. Voor renovaties doen we hetzelfde met een uitdoofscenario tegen 2030.
- Het snoeiafval van de stad wordt op vandaag te weinig hergebruikt. We investeren daarom in verschillende acties. Kleine takken worden verwerkt tot schors en te koop aangeboden in het recyclagepark of depot. Grote takken worden verzaagd tot brandhout en in de winter te koop aangeboden op de kerstmarkt. Al het overige snoeiafval wordt gecomposteerd of toegevoegd aan kleine, lokale biogas-installaties die energie opwekken uit de gassen die vrijkomen door natuurlijke afbraak. Zo werkt de duurzame sociale woonwijk Venning Kortrijk al met een warmtenetwerk op biomasse van houtschilfers. We kijken om dergelijke kleine installaties verder uit te rollen in bestaande wijken en in nieuwe wijken. Tot we al het groenafval van de stad circulair kunnen hergebruiken.
- We richten een lokaal Energiebedrijf op dat in eerste instantie de warmtenetten kan beheren en de energietransitie van des stad kan begeleiden. Op termijn kan het Energiebedrijf evolueren naar een regionaal Energiebedrijf.
- We ondersteunen ondernemingen en initiatieven met betrekking tot het opslaan van duurzaam geproduceerde energie in wijkbatterijen, buurtbatterijen of batterijparken. Op die manier kan duurzame energie ook op piekmomenten en momenten van energieschaarste worden gebruikt en verminderen we verder de afhankelijkheid van niet-vernieuwbare energiebronnen.
Natuur
- We volgen Natuurpunt Kortrijk in de ambitie om het aandeel bos en natuur in het ruimtebeslag sterk te doen groeien.
- We voeren het nieuw bomenbeleidsplan uit waarin – naast kwantiteit – vooral ook kwaliteit een belangrijk aandachtspunt zal zijn. Een bomenkansenkaart zal geschikte plaatsen voor de aanplanting van nieuwe bomen in kaart brengen. We planten tussen 2025 en 2030 nog 77.746 extra bomen. We engageren inwoners, bedrijven, scholen… om mee te helpen. Zo willen we ook de binnenstad meer vergroenen door inwoners de kans te geven om hun voortuintjes op te waarderen met een gratis boom en/of een geveltuintje. De stad doet de levering en de aanleg samen met de inwoner om er zeker van te zijn dat de boom levensvatbaar is geplaatst. Voor wie geen voortuintje of gevel heeft, voorzien we de vergroen-en-bebloem-premie.
- We zetten tussen 2021 en 2030 0,5 meter extra haag of geveltuinbeplanting per inwoner tegen 2030. Tot 2030 moeten we nog 22.073 meter haag, geveltuin of gevelgroen zetten.
- Tegen 2030 creëren we nog 75.877m³ extra hemelwateropvang voor hergebruik, buffering en infiltratie binnen de huidige bebouwde omgeving.
- We sluiten tegen 2033 in totaal 7500 inwoners aan op zuiveringsinstallaties door de aanleg van nieuwe rioleringsprojecten om een zuiveringsgraad van 97,45% te halen.
- We werken aan het Waterlandschap 2.0 project van Beek tot Bodem: Het project staat voor het realiseren van een verbeterde water- en bodemkwaliteit in het Leie-Schelde Interfluvium op grondgebied Kortrijk Zuid.
- We creëren ecologische corridors en groene zones die landbouwgebieden, parken en natuurreservaten verbinden. De aanleg van natuurverbindingszones tussen bestaande natuurgebieden kan ook gecombineerd worden met waterbuffers zoals vijvers, grachten en wetlandzones. Deze ecologische corridors kunnen dus niet alleen bossen en open ruimtes verbinden, maar ook dienen als een integraal onderdeel van het waterbeheer in Kortrijk. Wetlands en beken die deel uitmaken van deze corridors, werken als natuurlijke filters en helpen bij de opvang van overtollig water, wat overstromingen voorkomt en de waterkwaliteit verbetert.
- Groene daken, geveltuinen, en regenwaterbuffers in stedelijke gebieden kunnen samen met nieuwe bossen fungeren als natuurgebaseerde oplossingen om water vast te houden en verdamping te bevorderen. Deze oplossingen verminderen de belasting van het rioleringssysteem en verbeteren de stedelijke leefomgeving. Daarnaast dragen groene daken bij aan extra koeling en biodiversiteit, wat het verlies van open ruimte verder compenseert.
- Het toepassen van agroforestry (waarbij bomen en gewassen worden gecombineerd) biedt niet alleen mogelijkheden voor bosuitbreiding zonder het verlies van open ruimte, maar helpt ook bij waterretentie. De wortels van de bomen verbeteren de structuur van de bodem, waardoor regenwater beter wordt vastgehouden en droogteperiodes worden gemilderd. Dit kan leiden tot meer veerkrachtige landbouwsystemen, die minder afhankelijk zijn van kunstmatige irrigatie en wateropslag.
- We maken werk van een echte plek voor natuureducatie in de stad. We doen dat samen met Natuurpunt Kortrijk. We onderzoeken of dit mogelijk is in het Vlasakkerpark met een lokaal in de nabijgelegen campus Kulak of Vives.
- We creëren een mobiel bos in Kortrijk. Het mobiele bos bestaat uit grote verplaatsbare bloembakken met daarin jong bomen. De bloembakken laten we beschilderen door de Kortrijkse jongeren. Het mobiel bos verhuist van locatie naar locatie. Zo zal het eens staan op een pleintje, of kom je het eens tegen in een straat. Op die manier geven we alle inwoners al eens de kans om tijdelijk te proeven van een groenere straat. Wanneer de bomen hun bak ontgroeien of wanneer ze ziek worden, verplanten we ze in volle grond in één van onze stadsparken. Zo gaat er nooit een boom verloren.
Landbouw
- We koesteren onze 122 landbouwers en helpen hen om op een innovatieve manier aan landbouw te doen. Met respect voor de natuur en het klimaat, en met respect voor het behoud van de open ruimte. We moeten onze landbouwgrond (op vandaag 43,6% van de totale grondoppervlakte, maar elk jaar dalend) maximaal vrijwaren. Dat is noodzakelijk om de continuïteit van lokale voedselvoorziening en duurzame voedselindustrie te waarborgen. We helpen hen om de juiste subsidies en steunmaatregelen te vinden om te investeren in erosiewerende maatregelen.
- We zetten in op meer landbouweducatie. Hoe wordt ons voedsel gemaakt? Hoe werkt een landbouwbedrijf? Welke uitdagingen heeft onze landbouw? Dag van de Landbouw (dit jaar was dit zondag 15 september) is een ideaal moment om een bedrijfsbezoek mogelijk te maken aan één of meerdere landbouwbedrijven. Ook in het stadsmagazine kunnen we onze lokale landbouwers aan het woord laten.
- Voor de educatie van kinderen en jongeren gaan we op zoek naar plaatsen die geschikt zijn als kinderboerderij. Zowel de vzw Kinderboerderij Van Clé als de werking in Hoeve te Coucx na de verhuis, waren waardevolle initiatieven om kinderen in contact te brengen met boerderijdieren. De nieuwe dierenweide op De Warande kan misschien de start zijn van een nieuw initiatief.
- We werken met de landbouw- en natuursector een plan uit voor inrichting van stroken met kansen voor erosiebestrijding, ter versterking van groen-blauwe dooradering, het creëren van natuurverbindingen langs waterlopen en het integreren van recreatieve elementen. In dezelfde zin, faciliteren en ondersteunen we de landbouwers en andere eigenaars langs waterlopen, die bijdragen aan waterkwaliteit en biodiversiteit.
